vasael.ir

کد خبر: ۱۲۴۰۴
تاریخ انتشار: ۰۹ دی ۱۳۹۷ - ۱۶:۰۳ - 30 December 2018

معرفی مقاله| فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی، چگونگی

وسائل ـ وصف حکومتی در فقه حکومتی وصف شیوه اجتهاد است بدین معنا که فقیه در استنباط احکام شرعی اداره جامعه و مصالح و مفاسد جامعه را لحاظ میکند بنابراین فقه حکومتی یک رویکرد درباره روش استنباط احکام فقهی است که در مقابل رویکرد فردی استنباط احکام قرار می‌گیرد

به گزارش خبرنگار وسائل، «فقه حکومتی» که یکی از مباحث اصلی معرفی مقاله| فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی، چگونگیدر حوزه فلسفه فقه می‌باشد، فقه حکومتی، به مثابه یک روش و رویکرد در مقابل فقه فرد محور به شمار می‌رود و وصفی عام و حاکم بر تمامی ابواب فقه است.

کارکرد و رسالت فقه حکومتی عمدتا تدوین الگو‌ها و نظارت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی مسائل پیرامون دیپلماسی اسلامی و... و پاسخگویی به پرسش پیرامون آن است. پرسش اصلی این نوشتار، «چیستی، چرایی و چگونگی» فقه حکومتی است. در چیستی، ماهیت فقه حکومتی تبیین می‌شود. در چرایی، ضرورت فقه حکومتی، و در چگونگی، روش و فرایند دستیابی به آن بررسی خواهند شد.


چیستی و مفهوم شناسی

فقه در لغت به معنای فهم درایت و شناخت عمیق است و با علم فرق دارد. وصف حکومتی در فقه حکومتی وصف شیوه اجتهاد است بدین معنا که فقیه در استنباط احکام شرعی اداره جامعه و مصالح و مفاسد جامعه را لحاظ می کند بنابراین فقه حکومتی یک رویکرد درباره روش استنباط احکام فقهی است که در مقابل رویکرد فردی استنباط احکام قرار می‌گیرد.


تمایز فقه حکومتی با مفاهیم رایج دیگر

تمایز فقه حکومتی با فقه فردی که در واقع نقطه مقابل یکدیگرند و در ۶ محور قابل بررسی است: ۱- موضوع ۲- از لحاظ مکلف ۳- از لحاظ تکلیف ۴- از لحاظ ارکان و مقومات ۵- از حیث مبادی و مقدمات ۶- از لحاظ محصول

 

تمایز فقه حکومتی با فقه سیاسی

فقه سیاسی بخش جزئی از فقه است در حالی که فقه حکومتی نگاهی حاکم و وصفی محیط بر تمام مباحث فقه دارد. دوری از قدرت و انزوای اجتماعی شیعه و تفکر جدایی دین از سیاست دو علت انزوای فقه حکومتی است.

 

چرایی و ضرورت فقه حکومتی

نویسنده این مقاله در بحث چرایی برای تبیین موضوع نسبت فقه و حکومت را مورد بررسی قرار می‌دهد و معتقد است که به طور کلی سه نظریه در این زمینه وجود دارد: ۱- انکار نسبت فقه و حکومت ۲- پذیرش نسبت حداقلی بین فقه و حکومت ۳- پذیرش نسبت حداکثری بین فقه و حکومت.

ضرورت فقه حکومتی در ذیل ۵ بخش تبیین می‌شود: ۱- رمز تکامل ۲- حکومت، فلسفه عملی فقه ۳- فقه حکومتی، ضامن حفظ مصالح عمومی و کلان جامعه اسلامی ۴- فقه حکومتی، متناسب با مقتضیات زمان و مکان ۵- فقه حکومتی، ابزار تحقق دین در نگاه کلان و راهبردی توضیح و تبیین می شود.


ویژگی‌ها و مشخصات فقه حکومتی

برخی از مشخصات و استلزامات فقه حکومتی عبارتند از: ۱- نظریه ولایت مطلقه فقیه مصداق تبلور و مظهر فقه حکومتی ۲- تولید الگوی پیشرفت در درون نظام اسلامی ۳- تحول احکام با توجه به مقتضیات جامعه در فقه حکومتی ۴- احکام فقه حکومتی ناظر به حکومت و جامعه صادر می شود ۵- بحث و بررسی ادله حجیت و مباحث باب انسداد در خطابات معرفتی و اخلاقی در فقه حکومتی.


چگونگی راهکار‌های تحول و حرکت به سوی فقه حکومتی

مقصود از چگونگی شیوه دستیابی به این علم است و راهکار‌های تحول به سوی فقه حکومتی می‌توان به امور ذیل اشاره کرد: ۱- ضرورت تدوین قواعد فقه حکومتی در اصول فقه ۲- توجه به مقاصد شریعت ۳- ضرورت تحول در رویکرد اجتهادی ۴- ضرورت جریان یافتن اجتهاد در همه ابعاد حکومت دینی ۵- تقلید ۶- تقدم حفظ حکومت و مصالح اسلامی ۷- جایگاه برتر مباحث اجتماعی در رویکرد حکومتی ۸- تفاوت در شیوه استنباط و گسترش قلمرو استفاده از برخی قواعد فقهی ۹- غلبه نگاه هنجاری بر نگاه احتیاطی ۱۰- تمرکز بر مسائل ضروری ۱۱- تاثیر رویکرد فقه حکومتی بر دسته بندی ابواب فقهی.


نتیجه گیری

تبیین چیستی، چرایی، چگونگی فقه حکومتی رسالت اصلی و دغدغه مهم این پژوهش بود که تلاش شد با بهره مندی از نظریه علماء به ویژه امام خمینی(ره) زوایای موضوع تا حد امکان روشن شود.


مقاله «فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی، چگونگی» نوشته محمد ذوالفقاری و سید مهدی سیدیان است که در مجله «معرفت سیاسی»، شماره ۷، در بهار و تابستان ۹۱ انتشار یافته است./206/241/ح

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۲۲ / ۰۲ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۲۹:۲۹
طلوع افتاب
۰۶:۰۶:۱۹
اذان ظهر
۱۳:۰۳:۲۳
غروب آفتاب
۱۹:۵۹:۴۲
اذان مغرب
۲۰:۱۸:۱۳